Politika ruralnog razvoja je sve značajnija komponenta Zajedničke poljoprivredne politike (CAP – The common agricultural policy ). Ona promoviše održivi razvoj u Evropskim ruralnim oblastima, koji se odnosi na ekonomska, socijalna i pitanja životne sredine. Više od polovine stanovnika EU živi u ruralnim oblastima, koje obuhvataju 90% teritorije EU. LEADER predstavlja inovativni pristup unutar politike ruralnog razvoja EU. LEADER je akronim (iz francuskog izraza “Liaison Entre Actions de Développement de l'Économie Rurale”) i u prevodu znači „Veze između akcija ruralnog razvoja“. Kao što samo ime govori, to je metoda za mobilizaciju i ostvarivanje ruralnog razvoja u lokalnim ruralnim zajednicama, prije nego utvrđen paket mera koje treba sprovesti. Dosadašnja iskustva su pokazala da LEADER može napraviti pravu razliku u svakodnevnom životu ljudi u ruralnim oblastima. On može imati važnu ulogu u podsticanju inovativnih odgovora na stare i nove ruralne probleme, i postati na neki način „laboratorija“ za izgradnju lokalnih sposobnosti i za testiranje u praksi novih načina za ispunjavanje potreba ruralnih zajednica. Zahvaljujući LEADER-u generisani su dragocjeni rezultati u mnogim ruralnim oblastima u 15 država članica EU-a, koji mogu imati značajnu ulogu u pomaganju ruralnim oblastima u novim i budućim državama članicama EU-a u prilagođavanju promjenama današnjice.
U smislu politike, LEADER je predstavljen kao „Inicijativa zajednice“ koja je nansirana Strukturanim fondovima EU. Postojale su tri generacije Leader-a: LEADER I (1991– 93), LEADER II (1994–99) i LEADER + (2000–06). Tokom ovog perioda, države članice i regioni su imale samostalne LEADER programe, koji su zasebno nansirani sredstvima odvojenim na nivou EU. Od 2007 pa nadalje, LEADER pristup će biti integrisan (“mainstreamed“) unutar sveobuhvatne ruralne razvojne politike EU. Ovo znači da će LEADER biti uključen u nacionalne u regionalne opšte ruralne razvojne programe, koje će podržati EU, zajedno sa spektrom drugih ruralnih razvojnih osovina. Finansiranje LEADER osovine od 2007-e će doći iz opštih nansijskih koverata, koje će primiti svaka država članica od strane EU, pod novim Evropskim poljoprivrednim fondom za ruralni razvoj (EAFRD – European Agricultural Fund for Rural Development) za podršku ruralnom razvoju.
Koncept LEADER-a
Glavni koncept, koji stoji iza pristupa LEADER, je da su, imajući u vidu raznolikost ruralnih oblasti u Evropi, razvojne strategije ekasnije i uspješnije ukoliko su donešene i sprovedene na lokalnom nivou od strane lokalnih aktera, uz pratnju jasnih i transparentnih procedura, uz podršku relevantnih javnih administracija i uz neophodnu tehničku pomoć za prenošenje dobre prakse. Razlika između LEADER-a i drugih, tradicionalnijih mjera ruralne politike, je to da ova navodi „kako“ postupati, radije nego „šta“ treba uraditi. Sedam ključnih osobina sumiraju LEADER pristup. One su ovdje opisane zasebno, ali je neophodno smatrati ih za skup alata. Svaka osobina se dopunjuje i ima pozitivnu interakciju sa drugim, tokom cijelog procesa njihovog sprovođenja, sa dugoročnim efektima na dinamiku u ruralnim oblastima i njihov kapacitet za rješavanje sopstvenih problema
Sedam ključnih osobina pristupa LEADER:
Osobina 1: Lokalne razvojne strategije zasnovane na oblastima
Osobina 2: Pristup odozdo -naviše
Osobina 3: Javna–privatna partnerstva: Lokalne akcione grupe (LAG)
Osobina 4: Obezbeđivanje inovacije
Osobina 5: Integracija i multi-sektorske akcije
Osobina 6: Umrežavanje
Osobina 7: Saradnja
Za više informacija o LEADER-u pogledati publikaciju LEADER pristup.
Za više informacija o primjeni LEADER pristupa u zemljama zapadnog Balkana pogledajte ovdje!