CLLD

Tokom posljednjih 20 godina, LEADER pristup lokalnom razvoju vođenog zajednicom (Community Led Local Development- CLLD), koji je finansiran od strane strukturnih fondova i fondova za ruralni razvoj, pomogao je učesnicima iz ruralnih područja da razmotre dugoročni potencijal njihovog lokalnog regiona, i potvrde efektivan i efikasan alat prilikom sprovođenja politika razvoja.

Članovi 32-35 Uredbe o zajedničkim odredbama (EU) broj 1303/2013 za CLLD su bazirani na LEADER pristupu i odnose se na četiri fonda koja pokriva zajednički strateški okvir – Fond evropskog regionalnog razvoja, Evropski socijalni fond, Evropski poljoprivredni fond za ruralni razvoj, Evropski pomorski i ribarski fond – u programskom periodu od 2014. do 2020. godine (ESI fondovi- Evropski strukturni i investicioni fondovi).

Metodologija CLLD-a za ESI fondove:

  • fokusira se na specifične podregionalne oblasti;
  • je vođena zajednicom, od strane lokalnih akcionih grupa koje čine predstavnici lokalnih javnih i privatnih socio-ekonomskih interesa;
  • sprovodi se putem integrisanih i multisektorskih lokalnih razvojnih strategija koje se baziraju na posebnosti područja, koje su osmišljene tako da u obzir uzimaju potrebe i potencijale lokalnog područja; i
  • uzima u obzir potrebe i potencijale lokalnog područja, uključujući inovativne karakteristike u lokalnom kontekstu, umrežavanje i, tamo gdje je prikladno, saradnju.

Ova metodologija će omogućiti povezanu i integrisanu upotrebu fondova za sprovođenje strategija lokalnog razvoja.

Glavni ciljevi ovog zajedničkog pristupa ESI fondova su da pojednostave i prošire upotrebu CLLD-a kao razvojnog alata. CLLD će:

  • Ohrabriti lokalne zajednice da razviju integrisane pristupe „odozdo-nagore“ u uslovima gdje postoji potreba da se odgovori teritorijalnim i lokalnim izazovima kojima je potrebna strukturna promjena;
  • Izgraditi kapacitete zajednice i stimulisati inovacije (uključujući inovacije u socijalnoj oblasti), preduzetništvo i kapacitete za promjenu podsticanjem razvoja i otkrivanja neiskorišćenog potencijala unutar zajednica i teritorija;
  • Promovisati vlasništvo zajednice povećavajući učešće unutar zajednica i izgraditi osjećaj uključenosti i vlasništva koji može povećati efikasnost EU politika; i
  • Pomoći upravljanju na više nivoa obezbjeđujući put za lokalne zajednice kako bi u potpunosti učestvovale u oblikovanju implementacije EU ciljeva u svim oblastima.

Ključne komponente CLLD-a:

  1. Lokalne akcione grupe treba da čine predstavnici lokalnih i privatnih socio-ekonomskih interesa, poput preduzetnika i njihovih saradnika, lokalne vlasti, udruženja na području regiona i ruralnih udruženja, grupe građana (poput manjina, starijih građana, žena/muškaraca, omladine, preduzetnika, itd.), zajednice i volonterskih organizacija, itd. Najmanje 50% glasova u odlukama o izboru treba da budu glasovi partnera koji nisu javna vlast a ni jedna interesna grupa ne treba da ima više od 49% glasova.
  2. Strategije lokalnog razvoja treba da budu u skladu sa relevantnim programima ESI fondova kroz koje su podržane. One treba da definišu područje i populaciju koje obuhvata strategija; uključujući analizu potreba i potencijala za razvoj područja, uključujući analize Snage, Slabosti, Prilike, Prijetnje (SWOT); i da opišu ciljeve, kao i integrisane i inovativne karakteristike strategije, uključujući mjerljive ciljeve za ishode ili rezultate. Strategije takođe treba da uključe akcioni plan koji prikazuje kako se ciljevi pretvaraju u konketne projekte, upravljanje i nadzor, i finansijski plan.
  3. Pokrivenost područja i stanovništva datom strategijom za lokalni razvoj treba da bude koherentna, da cilja i nudi kritičnu masu za njeno efikasno sprovođenje. Na lokalnim akcionim grupama je da definišu stvarna područja i populaciju koju će da obuhvate njihove strategije, ali moraju biti dosljedni kriterijumima koji su postavljeni u Članu 33(6) Uredbe o zajedničkim odredbama. Pokrivenost populacije treba da bude minimalno 10 000 a maksimalno 150 000 što je u skladu sa odredbama 2007-2013 u okviru programa LEADER. Komisija može prihvatiti odstupanja kako bi izmijenila ova ograničenja u propisno opravdanim slučajevima na osnovu prijedloga države članice. Napomena, prosječna populacija koju obuhvataju programi URBAN II koji su finansirani od strane ERDF-a u periodu 2000-2006 godine bila je u prosjeku 30 000 stanovnika.

U CLLD-u se mogu koristiti različiti fondovi na sljedeći način:

Evropski fond za regionalni razvoj (ERDF- European Regional Development Fund), Evropski socijalni fond (ESF- European Social Fund): Usvajanje Lisabonskog sporazuma i strategije Evropa 2020 omogućava bolje objašnjenje za integrisani i inkluzivni pristup rješavanju lokalnih problema. Konkretno, fokus na kvalitetu rasta, i potreba da se osigura inkluzivnost i održivost, znači da u skladu sa ciljevima ekonomske, socijalne i teritorijalne kohezije, politika kohezije treba da podrži akcije koje se odnose na područje nezaposlenosti, otpuštanja sa posla i siromaštva.

Evropski poljoprivredni fond za ruralni razvoj (EAFRD -The European Agricultural Fund for Rural Development): Važnost angažovanja zajednice je pokazana uspjehom CLLD-a podržanog u LEADER pristupu. Uspjeh pristupa pokazuje više od 2300 lokalnih akcionih grupa koje sada rade širom EU, sa stvarnim ukupnim fondovima u vrijednosti od 5,5 milijardi evra ( 6% su sredstva EAFRD-a).

LEADER pristup služi kao osnova za novu inicijativu Komisije CLLD-a zato što je: baziran na posebnosti lokalnog područja; ima pristup “odozdo-nagore”; privatno-javan je; integrisan je; inovativan; zadružan i uključuje umrežavanje. Obavezna garancija u iznosu od 5% od dodjele EAFRD sredstava svake države članice se nastavlja i u periodu 2014-2020 godine, dok će novi pravni okvir takođe značajno učvrstiti integrisani aspekt ovog pristupa.

Evropski pomorski i ribarski fond (European Maritime and Fisheries Fund (EMFF) Od 2007. godine, Prioritetna osa 4 Evropskog pomorskog i ribarskog fonda (EMFF) je obezbijedila podršku za održiv razvoj ribarstva, obezbjeđujući da se akcije koje preduzme lokalna akciona grupa za ribarstvo (FLAG) temelje na jedinstvenoj snazi i prilikama svakog ribarskog područja; da se koriste nova tržišta i proizvodi; i da se iskoriste znanje, energija i resursi lokalnih učesnika iz svih sektora.

Više od 2000 FLAG-ova sada je operativno u 21-oj državi članici. Novi zajednički pristup ESI fondova će ojačati sposobnost ovih FLAG-ova da sprovedu svoj posao i pruže veću mogućnost za integrisani rad sa drugim sektorima i susjednim teritorijama.

CLLD kao zajednička metodologija ima sljedeće posljedice na lokalne zajednice i teritorije:

Budući da je lokalni razvoj vođen zajednicom baziran na posebnosti lokalnog područja i da može biti finansiran od strane različitih ESI fondova to je idealna metodologija za izgradnju veza između urbanih, ruralnih i ribarskih područja.

  • Države članice u svom ugovoru o partnerstvu navode kako namjeravaju da podrže CLLD i u kojim se oblastima može koristiti. Dok je CLLD opcion za ERDF, ESF i EMFF, za EAFRD je obavezan.
  • Kako CLLD strategije kreirane od strane lokalnih akcionih grupa mogu biti finsirane od jednog ili više fondova, potrebno je da postoji postojanost i koordinacija između fondova. Države članice i organi uprave će morati da definišu kriterijume za selekciju strategija lokalnog razvoja i da obezbijede da se pozivi i procedure koordinišu između fondova. Selekciju i odobravanje strategija će sprovesti komisija koju uspostavlja određeni upravni organ samo u ovu svrhu, što će obezbijediti da strategije finansirane iz više fondova budu koordinisano finansirane za cjelokupnu strategiju.
  • Rok za selekciju i odobrenje lokalnih strategija je kraj 2017. godine. Prvi krug selekcije strategija mora biti završen najkasnije u roku od dvije godine od datuma odobrenja partnerskog sporazuma. Pošto ne postoji automatski „prenos“ iz ovog perioda finansiranja u drugi, postojeće lokalne akcione grupe iz EFARD-a i EMFF-a će morati da podnesu zahtjev za nove strategije. Novi prijedlozi će takođe omogućiti postojećim lokalnim akcionim grupama da razmotre proširenje svojih lokalnih strategija kako bi uključili korišćenje ESI fondova.
  • U oblastima u kojima države članice ukazuju da se CLLD može koristiti, one i upravni organi će morati da se angažuju na aktivnostima izgradnje kapaciteta kako bi obezbijedili da lokalne zajednice, naročito one u ugroženim područjima sa ograničenim kapacitetima budu u mogućnosti da u potpunosti učestvuju. Ovo se može postići izgradnjom lokalnih akcionih grupa i formulisanjem održivih strategija.
  • Potencijalne lokalne akcione grupe treba da se u ranoj fazi uključe u dijalog sa relevantnim upravnim organima kako bi osigurali da njihove porebe i problem budu poznati i da se uzmu u obzir prilikom projektovanja programa.